Ҳамватанони гиромӣ!
Устодон ва шогирдони мўҳтарам!
Меҳмонони арҷманд!

Дар ин рўзҳо аҳли ҷомеаи кишвари мо дар остонаи таҷлили бузургтарин санаҳои таърихии замони истиқлолият - Ваҳдати миллӣ ва бистумин солгарди истиқлолияти давлатии Тоҷикистон қарор доранд. Ин ду ҷашн бузургтарин санаҳои таърихи навини Тоҷикистон буда, дар роҳи рушди давлату ҷомеаи мо рўҳи наву тоза мебахшанд.

Бинобар ин, ҳамаи шуморо ба муносибати ин ду ҷашни бузургу таърихӣ самимона табрику таҳният гуфта, бароятон пеш аз ҳама тандурустӣ, рўзгори босаодат ва дар корҳои илмиву эҷодиатон муваффақиятҳои нав ба нав орзу менамоям.

Дарвоқеъ дар остонаи ҷашни Рўзи ваҳдати миллӣ мавриди истифода қарор гирифтани толори нави консертӣ ва сози арғунун рамзи ниҳоят нек мебошад. Зеро ин сози қадима маҳсули ҳамгироии тамаддунҳои ғарбу Шарқ буда, аз нав тармиму таъмир гардид ва дар ин рўз навозиши суруди ваҳдати миллӣ тавассути ин дастгоҳи мусиқӣ рўйдоди ниҳоят хотирмону фараҳбахш аст.

Тавре ки ҳамаи шумо медонед, дар даҳсолаи охир мо фаъолияти муассисаҳои бузурги фарҳангиамонро аз нав эҳё кардем. Ин амр ба мо имкон дод, ки кори Театри опера ва балет, оркестрҳои симфонӣ ва созҳои мардумиро дар сатҳи баланд ба роҳ монем.

Дар айни ҳол Барномаи давлатии рушди мусиқии касбӣ мавриди баррасӣ қарор дорад, ки тибқи он ба инкишофи соҳаи мусиқӣ, тарбияи кадрҳои ҷавобгўи талаботи замон, ба оммаи васеи мардум дастрас намудани беҳтарин дастовардҳои санъат таваҷҷўҳи махсус зоҳир карда мешавад.
Мақсади асосии сиёсати фарҳангии давлати мо – ғанӣ сохтани ҷаҳони маънавии аҳли ҷомеа ва солим гардонидани вазъи иҷтимоиву ахлоқӣ ва ҷаҳонбинии мардум мебошад.

Чунонки дар фестивали кўдакону наврасони «Сапеда» ҳамаи мо бори дигар шоҳид гардидем, ки дар тамоми шаҳру ноҳияҳои кишвари мо, махсусан дар дуртарин деҳаҳои кўҳистон беҳтарин истеъдодҳо мавҷуданд.

Бешубҳа, тарбияи фарди эҷодкор кори хеле мушкил буда, заҳмати пайгиронаро талаб мекунад.

Макони тарбияи ҳама гуна истеъдод – чи дар соҳаи ҳунар, чи дар ҷодаи илму маърифат, албатта, пеш аз ҳама, мактаб ба шумор меравад. Маҳз дар синни хурду миёнаи мактабӣ падидаҳои инфиродии ҳунарманди оянда зоҳир мегарданд ва ин ҷо бояд устоди ғамхоре бошад, ки ин сифати шогирдашро дарк карда тавонад.

Мо медонем, ки маҳз тарбияи саҳеҳи касбӣ ва фароҳам овардани шароити мусоид минбаъд истеъдодҳои ҷавони моро ба арсаи ҷаҳонӣ мебарорад.
Аз ҷумла, ба вазоратҳои маориф ва фарҳанг супориш дода мешавад, ки ҷиҳати дарёфту тарбияи истеъдодҳои ҷавон тадбирҳои мушаххас андешанд.
Яке аз шартҳои асосии таъмини минбаъдаи рушди соҳаи фарҳанг ва ҳунар, бо таҳсили баландмазмуни тахассусӣ ҷалб намудани истеъдодҳо ба шумор меравад.

Дар ин росто, Донишкадаи давлатии санъат дар амалӣ намудани ин мақсадҳо масъулияти асосиро ба дўш дорад ва минбаъд низ дар ин ҷода нақши асосиро бояд иҷро намояд. Ба ҳама маълум аст, ки имрўз аксари ҳунармандони асили тоҷик, ки дар фазои фарҳангии мамлакат кору эҷод менамоянд, маҳз дастпарварони ҳамин даргоҳи санъат мебошанд.

Донишкада имрўз метавонад бо номҳои ҳунармандони маъруфи худ ифтихор намояд. Дар марҳалаи тақдирсози замони истиқлолият маҳз ҳамин ҳунармандони соҳибихтисос тавонистанд рўҳияи пурэъҷози ҷомеаи моро дар суруду таронаҳо ва намоишҳои театрӣ таҷассум созанд.

ҳукумати Тоҷикистон чанд сол қабл барои эҳёи пурсамари фаъолияти донишкадаи санъат чораҳои зарурӣ андешида буд. Пеш аз ҳама барои пешбурди пурсамари фаъолияти таълимӣ шароити мусоид фароҳам оварда шуд.

Танҳо дар се соли охир аз ҳисоби буҷети давлат барои таъмири бинои таълимӣ, хобгоҳи донишҷўён ва бунёди китобхонаи нав зиёда аз 2 миллиону 600 ҳазор сомонӣ ҷудо карда шуд, ки имрўз ҳамаи онҳо мавриди истифода қарор доранд. ғайр аз ин, барои муҷаҳҳаз гардонидани таълимгоҳҳо бо асбобҳои мусиқӣ, китобҳои дарсӣ, технологияи компютерӣ, мизу курсӣ ва дигар таҷҳизот 780 ҳазор сомонӣ ҷудо карда шуд.

Дар давоми сӣ сол бинои асосӣ ва толори консертии донишкада рўи таъмирро надида буданд. Бо дарназардошти он ки толори консертӣ дар донишкадаи санъат макони асосии машқ, сайқали маҳорат, таълим ва эҷод ба шумор меравад, ҳукумати Тоҷикистон новобаста аз душвориҳои молиявии солҳои пешин барои таъмири толори консертии донишкада 2,5 миллион сомонӣ ҷудо кард ва имрўз ҳамаи корҳои таҷдиду таъмир ба анҷом расонида шуданд.

Минбаъд ин толор натанҳо макони машқу тадриси донишҷўён, балки барои доираи васеи дўстдорони санъати нафис ҷойи шиносоӣ ва баҳрабардорӣ хоҳад гардид.

Мо бо дастгирии мутахассисони Ҷумҳурии Чехия ба он муваффақ гардидем, ки баъд аз 25 соли хомўшӣ ягона садои дилнавозу рўҳафзои сози арғунун дар кишвари мо аз нав танинандоз гардад. Арғунунро имрўз дар ҳамаи марказҳои фарҳангии ҷаҳон медонанд ва мусиқии онро дўст медоранд.

Аксари ҳозирин, бешубҳа, пас аз сафарҳои хориҷа, махсусан аз кишварҳои аврупоӣ баргашта, ҳатман ёдовар мешаванд, ки мусиқии сози арғунунро гўш кардаанд. Акнун ҳамаи мардуми мо имкон доранд, ки навои арғунунро дар хонаи худ низ гўш андозанд.

Дар ин маврид мо ҳамчун ворисони яке аз саромадони бузурги олами мусиқӣ Борбади Марвазӣ бо ифтихор ба ёд меорем, ки дар фарҳангу луғатномаҳо, рисолаҳои мусиқӣ ва ашъори шоирони бузурги мо, аз ҷумла «Бурҳони қотеъ», «ғиёс-ул-луғот», «Фарҳанги Онандроҷ», ҳамчунин дар нигоштаҳои Фаррухӣ, Манучеҳрӣ, Хоқонии Шервонӣ, Абўсаиди Абулхайр, Мавлавӣ, Саъдӣ дар мавриди сози арғунун ишораҳои зиёде ба мушоҳида мерасад. Чунончи, дар луғати «Бурҳони қотеъ» дар ин маврид омадааст: «Арғунун созу овози ҳафтод духтари хонанда ва созанда аст, ки ҳар як чизро ба якбор ва ба як оҳанг бихонанд ва бинавозанд. Ва он се анбони бузург дошта, аз пўсти говмеш таҳия гардад».

Ба ақидаи баъзе аз донишмандон дастгоҳи арғунун ба сози нафасии найи анбони тоҷикон шабоҳати бисёр дорад. Мусаллам аст, ки дар тўли асрҳо дастгоҳи арғунун аз ҷониби ҳунармандони мо эҷодкорона такмил ёфта, дар байни асбобҳои мусиқии миллӣ мақоми шоиста пайдо кард. Аз ин рў, зикри арғунун аз қадимулайём дар осори ҷовидонаи шоирони мо дар баробари дигар созҳои мусиқӣ фаровон ба назар мерасад. Аз ҷумла, ҳанўз дар асри ёздаҳуми мелодӣ ориф ва шоири шаҳир Абўсаиди Абулхайр дар тавсифи арғунун чунин гуфтааст:

Аз сина садои арғунун меояд
В-аз дида ба ҷои ашк хун меояд.
Дар шоми фироқ нолаам аз дили танг,
Оғушта ба хуни дил бурун меояд.

Бо вуҷуди ин, имрўз метавон ифтихор намуд, ки ҳамаи мухлисони мусиқии классикӣ имкон пайдо намуданд, ки бо назокат ва маъниҳои мусиқии оҳангсозони бузурги ҷаҳон ва муосири тоҷик ошноии бевосита пайдо намоянд. Ин иқдом ҷомеа, фарҳанг ва тамаддуни моро бо тамаддуни башарӣ боз ҳам наздиктар месозад, зеро мусиқӣ сарҳад надорад.

Мо медонем, ки дар асрҳои миёна дар қитъаи Аврупо сози арғунун бештар дар доираҳои фаъолияти калисоҳои масеҳӣ истифода мегардид. ҳамзамон бо ин, бузургтарин оҳангсозон барои он асарҳои безавол эҷод кардаанд.

Ба ин васила мусиқии Бах ё худ Гендел эҳсосот ва таҷаллои орзую омоли аҳли башарро ифода мекарданд. Мисли он, ки шеъри Рўдакӣ баёнгари нияту эҳсосоти ҳамаи насли одам аст, мусиқии арғунун низ ба тамоми мардуми фарҳангдўсти дунё хуш меояд. ҳамин маънӣ моро водор намуд, ки ин сози бузургро дар пойтахт дубора таъмир намоем ва ба фазои фарҳангии давлати дунявии хеш падидаҳои тозаро ворид созем. Соли 2010 барои ба анҷом расонидани корҳои сесолаи таъмир ва таҷдиди сози арғунун аз фонди захиравии Президенти мамлакат қариб як миллион сомонӣ ҷудо карда шуд.

Дар давоми ду соли охир мутахассисони ширкати машҳури «Ригер Клосс» аз ҷумҳурии Чехия корҳои зиёдеро ба анҷом расониданд. Бо истифода аз фурсат мо ба онҳо арзи сипос менамоем. Хурсандиовар аст, ки дар тантанаи имрўзаи ифтитоҳи сози арғунун меҳмонони гиромӣ аз Федератсияи Русия ҳузур доранд. Пас аз чанд лаҳза мо шоҳиди аввалин танинандозии ин сози бузурги мусиқӣ хоҳем гардид.

Ҳозирини гиромӣ!

Мо фарҳангро пайвандгари маънавии наслҳо ва барқароркунандаи ҳофизаи таърихи халқҳо медонем. Ба ёд орем, Одамушшуаро Рўдакӣ ҳанўз беш аз ҳазор сол муқаддам фарҳангро беҳтарин ганҷи дунё дониста буд ва ҳамеша ба он рўй оварданро талқин менамуд. Ин панди ҷовидона дар замони истиқлоли навини Тоҷикистон моҳияти худро дубора пайдо карда, насли навро барои омўхтан ва муаррифӣ кардани фарҳанг ҳидоят менамояд.

Хусусан он дар ҷараёни таърихии тарбияи мардум дар рўҳияи нав – эҳсоси солими хештаншиносӣ ва устувор намудани сатҳи ҳувияти миллӣ, дарки дурусти мақоми миллат дар миқёси ҷаҳонӣ, фарҳангӣ будани ҷомеа нақши бузургро иҷро менамояд.

Аз ин нуқтаи назар мо ба рушди густурдаи фарҳанг заминаҳои устувор мегузорем, зеро фарҳанг як ҷузъи таркибии таърихи ғановатманди халқи тоҷик ба ҳисоб меравад ва дар самти худогоҳиву худшиносӣ ва фарҳанги давлатдориву давлатсозии мо нақши ниҳоят муҳимро ифода менамояд.

Имрўз падидаҳои фарҳанг дар одобу ахлоқ, расму оини рўзгордорӣ, тарбияи фарзандон хуллас дар тамоми паҳлўҳои зиндагии ҷомеа бояд ворид гардад. Дар ин сурат мо имкон дорем, ки аз хазинаи бузурги мероси фарҳанги аҷдодамон ва ҳамчунин аз нодиртарин намунаҳои фарҳанги ҷаҳонӣ истифода намоем.

Аз ҷумла, бузургтарин муассисаи фарҳангии замони истиқлолият – Китобхонаи миллии Тоҷикистон минбаъд барои иҷрои вазифаҳои бузурги таърихӣ хизмат хоҳад намуд. Дарҳои ин хазинаи нодири тамаддун ва маърифат рўзҳои наздик барои аҳли ҷомеа боз хоҳанд гардид.

ҳамзамон бо ин, сохтмони муассисаи дигари фарҳангӣ – Осорхонаи миллии Тоҷикистон дар арафаи анҷомёбӣ қарор дорад. Осорхонаи миллӣ минбаъд баёнгари симои бузурги таърихии халқи фарҳангдўст ва тамаддунофари тоҷик мегардад ва ҳар як меҳмони азизи мо дар тўли ҳамагӣ якчанд соати тамошои нигораҳои Осорхонаи миллӣ имкон пайдо мекунад, ки бо таърих ва тамаддуни мо, бо дастовардҳои нодири халқи тоҷик ва ормонҳои сулҳофарини миллатамон ошноии бевосита пайдо намояд.

Дар ин радиф ин толори хушҳаво ва зебо хусусияти хеле нодирро соҳиб аст. Мутахассисони мамлакат якҷо бо намояндагони ҷумҳурии Чехия услуби садогардонӣ, яъне акустикаи онро тибқи нақшаи махсус ба анҷом расониданд ва имрўз дар ин ҷо метавон мусиқиро бетақвияти барқӣ гўш андохт. Ин сифати толор на танҳо ба сози арғунун, балки барои ҳамаи созҳои анъанавии мусиқии миллии мо низ тааллуқ дорад.

Имрўз мо – ҳамроҳ бо намояндагони парламент, роҳбарони корпуси дипломатӣ, аҳли зиё, устодон ва шогирдони Донишкадаи давлатии санъат шоҳиди воқеаи гуворою хотирмон, яъне аввалин маротиба садо додани Суруди Миллии Тоҷикистон бо ҳамовозии сози арғунун шудем.

Ин амр маънои онро дорад, ки минбаъд бо ин сози бузург на танҳо мусиқии классикони ҷаҳонӣ, балки суруду таронаҳои тоҷикӣ низ иҷро мегарданд ва навои рўҳафзои сози арғунун дар фазои фарҳангии Тоҷикистони соҳибистиқлол танинандоз хоҳад гардид.

Дар охир бори дигар, ҳамаи шумо - ҳозирини гиромӣ ва меҳмонони арҷмандро ба муносибати ҷашни Ваҳдати миллӣ самимона табрик гуфта, бароятон сулҳу амонӣ, бахту иқбол ва комёбиҳои навини эҷодиро орзумандам.

Пирўзу сарбаланд бошед!